تحقیق اخلاص

دسته بندي : دانش آموزی و دانشجویی » دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 29 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏اخلاص‏
‏به‏ تعبير لطيف محقق طوسى «پارسى اخلاص، ويژه كردن باشد»‏ ‏؛‏ يعنى، ‏انسان‏ قلبش را مخصوص حق كند تا احدى جز «مقلب القلوب» در حرم دل او راه نيابد و ‏البته‏ اگر انسان محب شود، صحنه نفس را براى محبوب، خالص مى‏كند؛ چون مى‏داند كه ‏محبوب‏ با مبغوض، جمع نمى‏شود.
‏كسى‏ كه كارى را هم براى خدا وهم براى غير خدا انجام دهد، خدا آن كار را ‏نمى‏‏‏پذيرد؛‏ زيرا دين كما و كيفا مخصوص خداست. قرآن كريم در مورد كميت مى‏فرمايد:
‏«‏و‏ له الدين واصبا»‏ ‏.
‏«‏واصب‏»‏ به معناى پر، تام، جامع و كامل است و آيه شريفه بدين معناست كه مجموعه ‏دين‏ را خدا تنظيم مى‏كند و بنابراين، همه قوانين و مقررات بايد از راه وحى تدوين ‏شود‏ و حتى كلمه‏اى از آن كم و يا بر آن افزوده نشود؛ در نتيجه حذف هر چيزى به نام ‏نسخ‏ و نيز اثبات هر چيزى به عنوان شريعت نو بايد از راه وحى باشد.
‏در‏ باره كيفيت نيز مى‏فرمايد:
‏«‏ألا‏ لله الدين الخالص»‏
‏فقط‏ به نام و ياد خدا بايد اين مجموعه را فهميد و به آن عمل كرد و آن را به ‏ديگران‏ آموخت .
‏بنابراين،‏ تنها كسانى متدين واقعى و ديندارند كه مخلص باشند. از اين‏روخداى ‏سبحان‏ مى‏فرمايد :
‏«‏و‏ ما أمروا إلا ليعبدوا الله مخلصين له الدين حنفاء»‏
‏مردم‏ هيچ مأموريتى ندارند جز اين كه دستورهاى دين را مخلصانه براى‏خدا انجام ‏دهند؛‏ يعنى فهمشان و عملشان براى خدا باشد و محصول اخلاص نيز لقاى بهشت است. امام ‏صادق‏ (عليه‏السلام) مى‏فرمايد:
‏«‏من‏ قال لا إله ألا الله مخلصا دخل الجنة و إخلاصه أن تحجزه لا إله إلا الله عما ‏حرم‏ الله عزوجل»‏
‏و‏ برتر از آن نيز «لقاء الله» است:
‏«‏فمن‏ كان يرجوا لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لا يشرك بعبادة ربه أحدا»‏
‏كسى‏ كه اميد لقاى حق دارد و مشتاق جمال و جلال الهى است، بايد مؤمن باشد و عمل ‏صالح‏ انجام دهد و در كار خود، چه در بخش اعتقاد و چه در بخش عمل شرك نورزد.
‏معناى‏ «لقاء الله» اين نيست كه انسان تنها بعد از مرگ، جمال الهى را مشاهد ‏مى‏‏‏كند؛‏ بلكه قبل از مرگ نيز مى‏تواند شاهد جمال الهى باشد و فيضهاى خاص او را ‏دريافت‏ كند و كلام رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم:
‏«‏من‏ أخلص لله أربعين صباحا فجر الله ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه»‏
‏ناظر‏ به همين بخش است. كسى كه چهل شبانه روز با اخلاص عمل كند، خداوند چشمه‏هاى ‏حكمت‏ را در قلب او مى‏جوشاند و بر قلم و زبانش جارى مى‏كند و در حقيقت، اين شخص، ‏علم‏ الهى را ملاقات و اسمى از اسماى حسناى حق را مشاهده مى‏كند و البته مراحل برتر ‏ممكن‏ است بعد از مرگ حاصل شود.
‏اربعين‏ گيرى
‏اولياى‏ دين براى دستيابى انسانها به ره‏آورد سير و سلوك و بهره مندى از نتايج ‏اخلاص‏ راههايى را به ما ارائه كرده‏اند كه بهترين آنها «اربعين گيرى» يا «چله ‏گرفتن‏»‏ است و منظور از اربعين‏گيرى اين نيست كه انسان، چهل روز از مردم و كار ‏اجتماعى،‏ جدا شود؛ بلكه مقصود اين است كه چهل روز از ما سواى خدا جدا شود و با اين ‏كه‏ مشغول كار است، آن را جز به دستور خدا و براى رضاى او انجام ندهد.
‏در‏ حديث مزبور رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: كسى كه چهل ‏شبانه‏‏‏روز،‏ با اخلاص در راه خدا قدم بردارد، خداى سبحان چشمه‏هاى حكمت را از قلب او ‏بر‏ زبانش جارى مى‏كند. حرفهاى صحيح و نو از قلم و زبان او شنيده و استفاده مى‏شود و ‏نو‏ آوريهاى زيادى دارد كه در كتابها و سخنان ديگران نيست؛ چون اين چشمه جوشان حكمت ‏در‏ دلهاى ديگران نيست .
‏«‏اربعين‏ گرفتن» به اين معنا نيست كه انسان چهل شبانه‏روز، كوشش كند تا به مقام ‏اخلاص‏ برسد و نيز به اين معنا نيست كه چهل شبانه روز، يكسان، همه كارها را با اخلاص ‏براى‏ خدا انجام بدهد، بلكه برداشت اولى از نصوص اربعين‏گيرى اين معناست كه او چهل ‏شبانه‏ روز، همراه با حصول اخلاص است؛ يعنى شخص در چهل شبانه روز با اخلاص همراه است ‏و‏ اگر چهل شبانه روز، همه كارها را با حد معين از اخلاص انجام بدهد، مستلزم توقف و ‏سكون‏ در اخلاص مى‏شود؛ بلكه معنايش آن است كه انسان، چهل شبانه روز در درجات ‏چهل‏‏‏گانه‏ خلوص حركت كند؛ زيرا اخلاص درجاتى دارد. بنابراين، اخلاص روز اول، ‏ابتدايى‏‏‏ترين‏ و اخلاص روز چهلم، عاليترين درجه اخلاص است.
‏غرض‏ آن كه در معناى حديث اربعين‏گيرى سه احتمال مى‏رود كه تنها معناى سوم صحيح ‏است‏:
‏.1 در مدت چهل شبانه روز اصلا خلوص حاصل نباشد و فقط بعد از چهل روز، پديد آيد.
‏.2 از ابتدا تا پايان اخلاص باشد، ليكن در حد خاص و بدون افزايش.
‏.3 خلوص در همه اين چهل شبانه روز حاصل باشد، ولى تكامل روزافزون داشته باشد.
‏جوشش‏ حكمت از سرچشمه اخلاص
‏كسى‏ كه چهل شبانه روز در مراتب چهل‏گانه خلوص قدم بردارد، فيض علمى حق كه دائمى ‏است،‏ از قلب او خواهد جوشيد. كه ذات اقدس خداوند مى‏فرمايد:
‏«‏ألم‏ تر أن الله أنزل من السماء ماء فسلكه ينابيع فى الأرض»‏
‏خداوند‏ آب را در زير زمين با راهنماييهاى خاص خود، جارى مى‏كند و هر جاى مناسبى ‏از‏ زمين شكافته شود، آب به صورت چشمه و چاه از آن جا مى‏جوشد. علومى كه مربوط به ‏ارواح‏ و نفوس است، نيز چنين است. رگه‏ها و راههاى تشخيص فجور و تقوا در زمينه دلهاى ‏آدمى‏ با هدايت خداى سبحان حركت مى‏كند و اين چشمه‏ها جوشان است؛ اما اگر كسى با ‏خيالهاى‏ باطل يا كارهاى ناروا يا رين و چرك، مجارى و روزنه‏ها را ببندد:
‏«‏كلا‏ بل ران على قلوبهم ما كانوا يكسبون»
‏در‏ آن صورت اين علوم فطرى دفن مى‏شود و جوششى ندارد، ولى اگر كند و كاو كند و ‏نگذارد‏ در زمينه دل او تيرگى راه پيدا كند، آنگاه دست و زبان او همانند چشمه خواهد ‏بود‏ و از آنها علوم فطرى كه همان الهام تقواست، خواهد جوشيد.
‏در‏ اين صورت، چنين انسانى سخنان عالمانه و مؤثرى دارد و از زبان و قلم او حكمت ‏نظرى‏ مى‏جوشد، چنانكه از دست و قدم چنين انسان خيرى كارهاى خير و حكمت عملى نشئت ‏مى‏‏‏گيرد‏ .
‏تذكر‏: درباره حديث مشهور:
‏«‏من‏ أخلص لله أربعين صباحا...» ، اشاره به دو نكته سودمند است:
‏.1 حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در اين حديث فرمودند: «أربعين ‏صباحا‏»‏ و نفرمودند: «اربعين مساء» يا «عشية» ذكر كلمه صباح در اين حديث شريف بدين ‏معناست‏ كه انسان سالك به سوى خدا، بايد تصميم را از شب بگيرد و سفرش، را مانند ‏سفرهاى‏ ظاهرى، ازصبح شروع كند و اين نكته با معارفى كه قرآن كريم در باره شب و ‏بركات‏ آن به بشر آموخته نيز، هماهنگ است؛ نشئه شب از نظر قرآن كريم براى كسب ‏«‏پايگاه‏ محكم» و «سخن مستحكم» مناسبتر است:
‏«‏إن‏ ناشئة اليل هى أشد وطئا و أقوم قيلا»‏ ‏.
‏تقوا‏ ‏
‏محقق‏ طوسى، راه ديگر مانع‏زدايى از سير و سلوك را «تقوا» و تقوا را داراى سه ضلع ‏و‏ ركن معرفى كرده است: ترس از خدا و تحاشى از كار زشت و قصد قربت در آن ترس و اين ‏تحاشى‏. در باره تقوا آمده است:
‏«‏بلى‏ من أوفى بعهده و اتقى فإن الله يحب المتقين»‏
‏متقين،‏ محبوب خدا هستند. البته همان طور كه تقوا مراتبى دارد محبوبيت الهى هم ‏درجاتى‏ دارد. مهم، آن است كه انسان در تقوا سه ركن آن را رعايت كند:
‏ركن‏ اول اين كه از خدا بترسد و اين خوف، خوف ساده باشد و بر اساس ترس از خدا ‏تحاشى‏ داشته باشد.
‏ركن‏ دوم «تحاشى» از گناه است، بدين معنا كه اگر گناه در وسط باشد، انسان خود را ‏به‏ حاشيه بكشد تا به آن آلوده نشود؛ مثل اين كه، گفته مى‏شود: «از گناه اجتناب ‏كنيد‏»‏ ؛ يعنى، شما دريك جانب قرار گيريد و گناه در جانب ديگر قرار گيرد؛ يعنى، سعى ‏كنيد‏ با پروا از متن كه گناه است به حاشيه صفا و نجات قدم برداريد.
‏ركن‏ سوم اين است كه چه در آن ترس و چه در اين حاشيه رفتن، منظور، نزديك شدن به ‏خدا‏ باشد . برخى افراد از ترس زندان يا براى حفظ آبروى خود و هراس از ريختن آبرو، ‏گناه‏ نمى‏كنند و از آن تحاشى دارند و البته اينها خوب است. چون دورى از گناه، ‏«‏توصلى‏»‏ است؛ اما نشانه سير و سلوك نيست. «سالك الى الله» خود را در مسير خدا ‏مى‏‏‏بيند‏ و مسير هم مستقيم و زمام اين سالك در اين مسير مستقيم به دست خداست؛ چنانكه ‏مى‏‏‏فرمايد‏:
‏«‏ما‏ من دابة إلا هو اخذ بناصيتها إن ربى على صراط مستقيم»‏ ‏.
‏كسى‏ كه گفت:
‏«‏إياك‏ نعبد و إياك نستعين»
‏قهرا‏ خود را در تحت زمام حق مى‏بيند:
‏«‏يا‏ من بيده ناصيتى، يا عليما بضرى و مسكنتى، يا خبيرا بفقرى و فاقتى»‏
‏و‏ مشابه اين مضمون در «مناجات شعبانيه» چنين آمده است:
‏«‏بيدك‏ لا بيد غيرك زيادتى و نقصى و نفعى و ضرى»‏ ‏.
‏بنابراين،‏ انسان سالك خود را در راهى مى‏بيند كه زمام راهيان آن به دست خداست. ‏از‏ اين رو پرهيز و ترس او «قربة الى الله» است؛ زيرا اگر چنين نباشد، او براى خود ‏مى‏‏‏ترسد؛‏ نه براى رضاى خدا و بنابراين، اهل سير نيست.
‏اگر‏ انسان از گناه توبه كند و به جايى برسد كه از توبه نيز توبه كند، در فضايل، ‏مخلص‏ است و هرگز ريا نمى‏كند. تقوا كه از بهترين اوصاف انسان سالك است، گاهى انسان ‏آن‏ را به اين انگيزه، تحصيل مى‏كند كه در دنيا و آخرت عزيز باشد. چنين انسانى اخلاص ‏ندارد؛‏ زيرا كار را براى تحصيل رضاى خود كرده است، نه رضاى خدا و در حقيقت او با ‏تقوا‏ نيست؛ زيرا او لباس تقوا را در بر كرده است تا در قيامت، جامه زرين جاه و عزت ‏را‏ بپوشد.
‏اين‏ كه مى‏گويند صراط مستقيم، از مو باريكتر و از شمشير تيزتر است، نمونه‏هايش ‏در‏ اين بحثها ظهور مى‏كند. گاهى تشخيص وظيفه، از تشخيص يك موى باريك، باريكتر است. ‏آنها‏ كه موشكافى مى‏كنند توان اين را دارند كه اين مسائل را به طور دقيق ارزيابى ‏كنند‏.
‏توضيح‏ و تحليل مطلب اين است كه مراتب اهل تقوا متفاوت است؛ زيرا: