ارائه مدل ارزيابي فني ـ اقتصادي احداث و بهره‌برداري از آزادراه‌ها و بزرگراه ها 24 ص
دسته بندي :
انسانی »
اقتصاد
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 23 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
1
ارائه مدل ارزيابي فني ـ اقتصادي احداث و بهره‌برداري از آزادراه‌ها و بزرگراه ها
چكيده
انتخاب بهينه مسيرهاي مختلف راهي به ويژه آزادراه‌ها و بزرگراهها كه به عنوان شريانهاي اصلي از ديدگاه كارشناسان نگريسته ميشوند و علاوه بر اين هزينه هاي هنگفت ناشي از ساخت پروژههاي راهسازي، اين سؤال پراهميت را كه كدام يك از گزينههاي آزادراه و يا بزرگراه سازي اقتصادي ترند، مطرح ميكنند. در اين مقاله به صورت نظري الگويي را اجزاي مربوط به زمان سفر، تصادفات، عوارض و مصرف سوخت ارائه خواهد شد. منافع حاصل از احداث و بهره‌برداري از اين دو گزينه (آزاد راه و بزرگراه) به صورت جداگانه در مقايسه با جاده دوخط سنجيده ميشوند و سپس نتايج به دست آمده از تحليل منفعت به هزينه (CBA)، بهترين گزينه را از نظر اقتصادي تعيين كنيد. براي نيل به اين هدف، الگوي فوق به كمك نرم افزار اكسل (Excel) تهيه گرديده است كه خروجيهاي آن در قالب يك مثال موردي به طور خلاصه ارائه خواهند شد. بررسي تأخير در زمان ساخت پروژهها، تغييرات ساليانه رشد ترافيك، تفاوت در هزينههاي ساخت و مدت اجراي پروژه و نقش آن در اقتصادي بودن طرح از جمله ويژگيهاي اين الگوست.
واژههاي كليدي: تحليل سود به هزينه، آزادراه، بزرگراه، توابع هزينه، ارزيابي فني ـ اقتصادي
1. مقدمه
شبكه هاي حمل و نقل، به ويژه حمل و نقل جادهاي اتصال دهنده مراكز مختلف بوده و عامل مهم توسعه، تجارت و ارتباط بين كشورهاي منطقه و جهان ميباشند. يك شبكه حمل و نقل جادهاي كارآمد ميبايد از مزاياي چون ارزاني، رواني، سرعت، امكان رسيدن به موقع و همخواني با توسعه پايدار برخوردار باشد. گزينه نهايي با توجه به شرايط زمين، توپوگرافي، محدوديتهاي ترافيكي و زيست محيطي انتخاب ميشود. در صورتي كه بتوان ارزش پولي هزينه هاي مربوط به يك گزينه را تعيين كرد، معيار اصلي در انتخاب آن گزينه ميتواند اقتصادي بودن باشد. رشد ترافيك هميشه عامل مهمي در ارتقاء كيفيت راهها بوده است. بهبود كيفيت راهها به ويژه راههاي اصلي دو خطه به دو صورت امكانپذير است. در حالت اول توسعه راه اصلي موجود به صورت دو سوارهرو (جدا كردن خطوط رفت و برگشت) در محورهاي شرياني خاص و حالت دوم حفظ راه موجود با شرايط فعلي آن و احداث يك آزادراه جديد حداقل چهارخطه است. اين مقاله بر آن است تا الگويي براي انتخاب بهينه يكي از حالت هاي ذكر شده فوق مبني بر مشخصات فني و اقتصادي ارائه كند.
3
2. ادبيات موضوع
محدوديت منابع در دسترس ايجاب ميكند كه انسان براي بهره‌برداري از آنها روش مناسبي انتخاب گرده و از امكانات موجود با برنامهريزي صحيح استفاده بهينه نمايد. يكي از مهمترين فرايندهاي برنامه ريزي، ارزيابي چند گزينه انتخاب شده و ساير گزينههاي كنار گذاشته ميشوند. هر چه ارزش ريالي اجراي طرح ها افزايش يابد اهميت ارزيابي اقتصادي آنها نيز بيشتر ميشود. بر حسب تحقيقات وينفري، سازمان همكاريهاي اقتصادي و توسعه در پاريس OECD و رايت هزينه هاي اصلي حمل و نقل در طبقهبنديهاي مختلف تقسيم ميشوند كه به طور خلاصه در جدول 1 توضيح داده ميشود.
جدول 1. ردهبندي هزينه راهها
طبقهبندي
مثال
هزينه برنامهريزي، طراحي و اداري
هزينه مشاوره و نظارت
هزينه تعميرات و عملكرد
عمليات خاكي، روسازي و حريم راه
هزينه كاربري
هزينه سازهاي
روسازي، جاروكشي و روشنايي
هزينه عملكرد وسايل
سوخت لاستيك، استهلاك وسيله
هزينه زمان سفر
وسيله ساعت سفر كرده در واحد زمان
هزينه تصادفات
نرخ تصادفات بر واحد هزينه
هزينه محيطي، اجتماعي
صدا، آلودگي هوا، خسارت لغزندگي جاده
ارزيابي اقتصادي گزينههاي مختلف احداث راه همواره براي پروژههاي مختلف در كشورهاي گوناگون اهميت داشته است. در مطالعه موردي Wisconsin هدف انتخاب چهار گزينه آزادراه، آزادراه ـ بزرگراه نوع 1 و 2 و راه چهار خطه مورد ارزيابي قرار گرفت. افزايش سود اقتصادي در اين مطالعه شامل كاهش زمان سفر و هزينههاي حمل و نقل كاهش تصادفات بوده است. در اين مطالعه موردي ارزش زمان 7 دلار در يك ساعت براي وسيله نقليه شخصي و كاهش تصادفات مبتني بر مطالعات انجام شده در اداره راههاي آمريكا برآورد شدهاند. نتايج منافع مربوط به خودروها نشان مي
3
دهند كه آزادراه بيشترين منافع را به علت كاهش زمان سفر و كاهش تصادفات درمقايسه با گزينه هاي ديگر در بر دارد. مقايسه منافع و هزينه ها براي گزينه هاي مختلف اين مطالعه موردي در جدول 2 انجام شده است.
جدول 2. مقايسه نتايج ارزيابي اقتصادي گزينههاي مختلف (ميليون دلار)
حالت (الف)
حالت (ب)
حالت (پ)
حالت (ت)
ارزش فعلي خالص كل
846
732
737
481
ارزش فعلي خالص هزينه ها
550
447
334
225
نسبت سود به هزينهها
5/1
6/1
2/2
1/2
سود خالص
296
285
403
256
همان طور كه در حدول 2 ديده ميشود، حالت (پ) با نسبت سود به هزينه بيشتر در اولويت تصميمگيري قرار ميگيرد.
يك كار تحقيقاتي در كشور هند براي محاسبه زمان، در راهها انجام شده است. ارزش زمان معمولاً پرهزينهترين عامل در تعيين ارزيابي اقتصادي يك پروژه به شمار ميآيد.
در اين كار تحقيقاتي، ارزش زمان براي مسافران و خدمه در دو بخش اقتصادي براي شاغلين و افراد بيكار مورد بررسي قرار گرفته است. ارزش زمان سفر براي يك سواري 5/41 و براي يك اتوبوس 9/538 روپيه در ساعت در نظر گرفته شده است.
همچنين براي كاميونت و كاميون اين مبالغ 5/67 و 70 روپيه در ساعت محاسبه شدهاند.
روشهاي بسياري در ارزيابي اقتصادي پروژه هاي راهسازي در كشورهاي مختلف مورد استفاده قرار ميگيرند، كه مهم ترين آنها عبارتند از:
1. روش سود به هزينه
2. روش هزينه واقعي
3. روش ارزيابي چند ضابطه اي
4. روش خطرپذيري ـ سود
5. روش ارزيابي اثرات محيطي
4
براي ارزيابي فني و اقتصادي احداث و بهره‌برداري از آزادراه‌ها و بزرگراهها توجه به شاخص فني ـ اقتصادي از اهم موارد بوده و لذا براي بررسي اين شاخص كه در تصميمگيري نهايي مهمترين عامل است، انتخاب روشي مناسب براي ارزيابي مورد نياز است. در اين مقاله با استفاده از روش سود و هزينه، الگويي براي ارزيابي فني ـ اقتصادي احداث و بهره‌برداري از آزادراه‌ها و بزرگراهها ارائه شده است.
3. ساختار الگو
اهدافي كه از ساخت پروژههاي راهسازي انتظار ميروند و ملاك انتخاب بين گزينه هاي مختلف هستند، به سه بخش زير تقسيم ميشوند.
الف: كمينه بودن هزينه هاي راهسازي
ب: افزايش مشخصات عملكردي و بهره‌برداري
ج: افزايش نتايج حاصل از سرمايه گذاري اقتصادي
لذا ميتوان نمودار (الگوريتم) نشان داده شده در شكل 1 را به عنوان اهداف مورد نظر تشكيل داد.
هدف از ارائه اين نمودار شناخت هزينههاي مربوط به احداث و بهره‌برداري از دو گزينه آزادراه و بزرگراهسازي و عوايد ناشي از ساخت هر كدام است كه به صورت كاهش در هزينهها ظاهر ميشوند. درنهايت انتخاب يكي از دو گزينه به عنوان كريدور برگزيده با توجه به روش BCA امكانپذير خواهد بود.
بنابراين ميتوان به طور كلي ساختار اصلي اين نمودار را به صورت نمايش داده شده در شكل 2 ارائه كرد.
3-1. الگوي اقتصادي
هزينه هاي كلي مربوط به يك گزينه آزادراهي يا بزرگراهي در مقايسه با يك راه دو خطه موجود، با جمع همه اجزاء هزينه هاي پيشين به دست ميآيند.
عدد نهايي كه به روش سود به هزينه (BCA) نشان داده خواهد شد، اقتصاديترين گزينه را معين ميكند. همه محاسبات لازم به كمك نرمافزار اكسل انجام شدهاند.